Space Shuttle’s pensioenplan

Voor de allerlaatste keer is ie boven, Space Shuttle Discovery, momenteel de veteraan van de Shuttle-vloot.  Tja, die Space Shuttle. Wat een geweldige imposante machine, decennialang het symbool van de mensheid als ruimtevarende beschaving. Discovery deed 37 vluchten dienst en gaf ons de Hubble Space Telescope. Respect.

Nu mag die machtige machine met pensioen. En dat is maar goed ook.

Want met alle bewondering en respect even opzij gezet: hij is zwaar verouderd, zeer beperkt bruikbaar, onbetrouwbaar en vooral: veeeeel te duur.

Jarenlang heeft NASA zich vermoedelijk het hoofd gebroken over de vraag: “Hoe komen we in hemelsnaam op een geloofwaardige manier van die Space Shuttle AF?” Dat was bepaald geen eenvoudige opgave, want jaren lang heeft NASA -toch de uitvinder van het ronkende taalgebruik– de loftrompet gestoken over de Space Shuttle: het is de meest geweldige machine op aarde. Waarom zou ie dan met pensioen moeten? Hoe leg je dat uit? Niet, bleek het geniale antwoord, maar daarover zometeen meer.

Eerst maar eens de pijnpunten op een rijtje.

Zwaar verouderd
Space Shuttle Discovery is gebouwd in 1979. Even ter vergelijk: Volkswagen kwam in die tijd met de allereerste Golf, de PTT introduceerde Model T65, een baanbrekende innovatie: de telefoon met DRUKtoetsten! En IBM bracht de eerste PC op de markt met de moeder aller chips, de 8086.
In de loop der jaren is de Shuttle cosmetisch gemoderniseerd met moderne displays in de cockpit bijvoorbeeld, maar de kern is technologie uit de jaren 70. In 2002 kwam NASA nog in het nieuws omdat ze via E-bay probeerde aan ongebruikte 8086 chips te komen. Niet echt het beeld dat je wilt als high tech organisatie.

Beperkt
Met de Space Shuttle kom je niet veel hoger dan een baan van 600 km. Dat is een hele prestatie, maar er zijn maar weinig ladingen die naar die hoogte moeten, het overgrote deel van de satellieten zit (ver) boven de 800 km.

Daarbij komt dat de combinatie van vracht en mensen wel handig lijkt, maar dat helemaal niet is. Bemande vluchten zijn per kilogram veel duurder dan onbemande (mensen stellen nu eenmaal meer eisen dan satellieten), dus commercieel is de Shuttle voor vracht niet interessant. Andersom is het voor personenvervoer ook niet handig: om met de familie naar oma in Groningen te gaan is de Volvo veel handiger dan de 16 tons vrachtwagen. Alle andere ruimtevarende naties houden –verstandig- personen en goederen strikt gescheiden.

Kwetsbaar
De Space Shuttle is een enorm complex systeem en dat maakt ‘m erg kwetsbaar. Immers, een falend onderdeel betekent al heel snel een catastrofe. Zowel in theorie als in de praktijk ligt de kans op een ongeluk rond de 1:90 (Met 37 vluchten betekent dat Discovery bij zijn eerste vlucht een kans van 40% had zijn pensioen niet te halen).

De faalkans van de Russische bemande raket Sojoez is vele malen beter. Die is ook verouderd trouwens, maar veeeeel minder complex dus kan er minder stuk.

Veel te duur
Maar het grootste probleem van NASA is dat de Shuttle veel te duur is in het gebruik. Per lancering kost ie -pak ‘m beet- een miljard euro. Afhankelijk hoe je goochelt met de getallen is dat vijf tot tien keer zo duur als een onbemande Ariane-5 raket met dezelfde vrachtcapaciteit. En tientalllen keren (40?) duurder dan een Russische Sojoez die drie mensen om hoog kan brengen. Al met al eet de Space Shuttle meer dan een kwart van het  complete NASA budget op (17 miljard).

Kortom, de Space Shuttle hoort denk ik met de Concorde in het rijtje van oprecht geweldige apparaten die helaas hun tijd veel te ver vooruit waren. Met pensioen ermee dus.

Communicatieprobleem
Maar zo simpel is dat nog niet. Immers, de Shuttle is herbruikbaar, dus moet je ‘m hergebruiken op straffe van enorme kapitaalvernietiging. Hij is compromisloos aan het publiek verkocht als ‘greatest machine ever’, dus je kunt niet opeens gaan uitleggen dat het ding verouderd, te duur en onbetrouwbaar is. En –last but not least- zolang het Shuttle programma loopt heeft NASA simpelweg geen geld om een opvolger te ontwikkelen. Oef, dat is een indrukwekkend communicatieprobleem: hoe kom je er geloofwaardig weer van AF?

Hello Constellation!
In 2005 kwam NASA met de briljante oplossing: de start van het programma Constellation. Een zeer ambitieus programma om opnieuw naar de maan en daarna naar Mars te gaan, en op de maan zelfs een permanente basis te ontwikkelen. Daarvoor was een geheel nieuw ruimtevaartuig nodig, genaamd Orion. Dit plan leverde in 2005 een enorme hoeveelheid aandacht en opwinding op, met name onder ruimtevaartenthousiastelingen. Eindelijk een serieus plan om naar de Maan/Mars te gaan!
Maar heeeeeel weinig aandacht was er toen voor een voetnoot in de financiering, want om deze ambitie te financieren zou NASA het Shuttle Programma per 2010 beëindigen. Dat maakt 6 miljard per jaar vrij.

Bye bye Constellation…
Er was in 2005 niet eens zo heel veel cynisme nodig om te realiseren dat het Constellation programma de volgende president wel eens niet zou kunnen overleven.  En dat deed het niet, het werd vorig jaar door Obama geannuleerd. Te duur, en ‘not invented here’.
Maar dat veranderde niets aan de pensionering van de Shuttle. Dat gaat gewoon door ook nu het project waar het voor plaats moest maken niet meer bestaat.  Het zal geen ‘cunning plan’ van NASA geweest zijn, maar dat Constellation de impliciete bedoeling had een oplossing te bieden voor het Shuttle probleem, a 6 miljard per jaar, daar ben ik wel van overtuigd. En gezien het gebrek aan kritische voetnoten over de pensioenregeling van de Space Shuttle lijkt dat plan met vlag en wimpel te gaan slagen.

Museum
Ergens later dit jaar, een beetje vertraagd, vliegt Endeavour voor het laatst, en wellicht zit er nog een vlucht in voor Atlantis. Daarna rest het museum, voor een machine die de ongebreidelde ruimtevaartambitie van de succesvolle jaren 70 ademde, maar die het Amerikaanse bemande ruimtevaartprogramma welbeschouwd tot diep in de 21^ste eeuw kreupel heeft gemaakt.

En daarbij krijgt NASA het waarschijnlijk voor elkaar die geweldige, hopeloze Space Shuttle met pensioen te laten gaan zonder het reusachtige, zorgvuldig opgebouwde imago om zeep te helpen. Petje af, een marketingprijs waard.