Een klein dorpje journalisten houdt dapper stand

Daar is ie weer, het “leger van voorlichters” in Nederland. Althans, volgens de studie “Gevaarlijk Spel” van onderzoekers van de UvA en de bijbehorende media-aandacht. Over de studie op zich kun je van alles vinden, maar ik verbaas me vooral over dat hardnekkige ‘Asterix en Obelix’-beeld dat het oproept: omgeven door legioenen van voorlichters houdt een klein dorpje journalisten dapper stand!

Volgens de studie is het leger voorlichters intussen gegroeid tot ongeveer 150.000 mensen, tegen slechts 15.000 journalisten. Een verhouding van een op tien. Dat kan niet kloppen, lijkt me.

Definitiekwestie
Nu tekent de studie, naar ik begrijp, zelf al aan dat die 150.000 mensen niet allemaal voltijds-persvoorlichter zijn, maar dan nog: waar IS dat leger eigenlijk? Of hebben we het hier over een spookleger?

Laten we eerst even vaststellen wat een “voorlichter” is. Laten we iemand voorlichter noemen als ie gemiddeld twee keer per week een journalist spreekt. Dat is niet zo heel veel; ik zit denk ik zelf op tien en bij bijvoorbeeld een ministerie ligt dat denk ik nog veel hoger. Dus dit is een ruime definitie.

Schattingen
Even twee overgesimplificeerde schattingen, gewoon om een gevoel van de orde van grootte te krijgen:

1. Neem eens aan dat een organisatie gemiddeld 2 van de bovengenoemde voorlichters in dienst heeft. Hoeveel organisaties zouden er in Nederland zijn met persvoorlichters in dienst waar journalisten regelmatig contact mee hebben? 250 politieke organisaties? 1000 lokale/regionale overheden? 500 grote bedrijven? 1000 communicatiebureaus? 250 kennisinstellingen? Dat voelt allemaal als ‘best veel’ en toch kom ik zo niet verder dan 3000×2= 6000 voorlichters.

2. Neem eens aan dat die 150.000 mensen gemiddeld eens in de vijf jaar van baan veranderen. Dan zou er jaarlijks 20 % van die banen vrij moeten vallen: dat zijn 30.000 vacatures, ofwel 2.500 vacatures per maand. Pfoe! Ik zie denk ik een stuk of 10 vacatures met persvoorlichtersfuncties per maand. Ik let niet zo goed op en niet alle banen worden een vacature, dus vooruit, zet er een nul achter: 100 per maand. 1200 per jaar. Dus zouden er wederom ongeveer 6000 persvoorlichters moeten zijn.

3 op 1
Kortom, gewoon rommelend op de achterkant van een bierviltje en met een geheel onwetenschappelijke natte vinger, kom ik op een geschatte verhouding van ongeveer 3 journalisten per voorlichter, in plaats van 10 voorlichters per journalist.

Taken
Voor de goede orde, ik geloof wel dat er 150.000 man in Nederland zijn die een marketing/communicatiefunctie hebben, maar het groepje dat regelmatig contact heeft met journalisten moet veel kleiner zijn. De realiteit is dat het overgrote deel van ons ‘leger’ zelden of nooit een journalist tegen komt.

Marketing- en communicatiemedewerkers ontwikkelen huisstijlen, advertenties, websites, interne communicatiemiddelen en zo nog tientallen bezigheden die zeer nuttig zijn, maar niets met journalistiek te maken hebben.

Oorlogstermen
Maar wellicht nog het meest stoor ik me aan de ‘oorlogstermen’: het beeld van twee tegen over elkaar staande partijen. Terwijl er in de praktijk vaak redelijk harmonieus samengewerkt wordt, in het belang van beide partijen.

Daarmee wil ik niets afdoen aan het feit dat persvoorlichters over de jaren een grotere invloed op de nieuwsvoorziening hebben gekregen, en dat het nieuwsproces niet altijd goed gaat – met frustraties aan beide kanten. Maar laten we beginnen met de dingen in het juiste perspectief te zetten.

Michel, Persvoorlichter (outnumbered by a factor 3)

Photo by Siddharth Singh on Unsplash