Lekker, ik zat weer even midden in een ‘hype’: zonnewagen Nuna6. Van alle journalistieke fenomenen vind ik de hype de meest fascinerende. Een heldere definitie is er niet, maar ik vind iets een hype als journalisten het gevoel krijgen dat ze over relatief klein nieuws wel moeten berichten omdat ze anders “nieuws missen”: de rest doet het immers ook. De nieuwswaarde doet er even niet zo toe en het verhaal neemt een enorme vlucht.
Dat is natuurlijk geweldig als je een mooi verhaal te vertellen hebt. Maar hoe ‘maak’ je een hype? Ik weet het niet, maar ik zie wel drie basisvoorwaarden.
‘Fijne’ hypes zijn zeldzaam. Laten we de politiek en wereldnieuws even buiten beschouwing, dan is media-aandacht niet ‘eerlijk’ verdeeld: zou je een puntenwolkje maken van de hoeveelheid hits in de media, dan zijn er vreselijk veel onderwerpen die slechts een paar keer in de media te vinden zijn. Daarnaast zijn er een paar onderwerpen met extreem veel media-aandacht (‘Happy Feet’). Daartussen zit een grote woestenij van leegte: de hypedrempel.
Op basis van de drie ‘hypes’ -in deze definitie- die ik heb meegemaakt (Kuipers (2004), Nuna5 (2009) en net Nuna6) zie ik drie voorwaarden waar een verhaal in ieder geval aan moet voldoen om een kans te maken de sprong over de ‘hypedrempel’ te maken.
1. GEWELDIG beeldmateriaal
Absolute eis nr1: indrukwekkend beeldmateriaal dat weinig uitleg nodig heeft. Een verhaal dat moeilijk in beeld te brengen is, wordt geen hype. Nog steeds een ‘mooi’ voorbeeld vind ik de ramp met het aluminium-afval in Hongarije. Achteraf beschouwd kun je je afvragen hoe groot die ramp nu echt was, maar het beeld van de witte huizen waarvan de onderste meter besmeurd was met rode smurrie was zo sterk dat het onderwerp dagen lang de media bleef beheersen.
2. Ontwikkeling (in de tijd)
Om een hype te kunnen worden moet een verhaal zich ontwikkelen. Zo was onze supersnelle fiets een paar maanden terug een groot verhaal, maar geen hype: er was geen vervolgnieuws, geen verhaal in fases. ‘Happy Feet’ en Orka Morgan hebben dat bijvoorbeeld wel: actiegroepen, belanghebbenden, politici, iedereen heeft een mening. Dat heeft een belangrijk gevolg: een medium dat ‘aan boord’ van het verhaal stapt, kan niet zomaar weer kan ‘uitstappen’: je bent begonnen je lezer/kijker een verhaal te vertellen en dan wil ie natuurlijk ook weten hoe het afloopt. Dat sneeuwbaleffect is de basis van dit soort ‘hype’.
3. Tegenslag
Een nieuwsverhaal wordt niet snel een hype zonder tegenslag. Dat zagen we al bij Nuna5 twee jaar geleden. Dat verhaal kwam maar moeizaam op gang, tot de zonnewagen voor de race door een klapband ernstig beschadigd raakte: de indrukwekkende race tegen de klok om ‘m rijdend aan de start te krijgen was het zetje dat het verhaal over de hypedrempel duwde. Nuna6 idem: het verhaal kabbelde een beetje, tot de race moest worden gestopt door bosbranden. Hup, over de drempel! Bijna alle media besteedden er vanaf dat punt aandacht aan.
Helaas ken ik het kant-en-klaar recept voor “hoe creëer ik een hype?” niet. Dat zal ook wel niet bestaan, mediadynamiek is veel te onvoorspelbaar. Maar het omgekeerde durf ik wel te stellen: zonder deze drie voorwaarden gaat het ‘m waarschijnlijk niet worden.
Michel
Foto: Jorrit Lousberg
