Alweer opwinding over Mars in de sociale en gewone media. NASA Wetenschapper John Grotzinger liet zich ontvallen dat de nieuwste resultaten van Marsrover Curiosity ‘voor de geschiedenisboeken gaan zijn’. Uiteraard hoop ik ook op iets spannends, maar op basis van de ervaringen van de afgelopen jaren (de arseenbacterie bijvoorbeeld) ben ik geneigd niet al te hoog gespannen verwachtingen te hebben. Wetenschappers verstaan sowieso iets anders onder ‘voor de geschiedenisboeken’ dan journalisten ;).
De planeet Mars weet ons nogal in spanning te houden. Zo hangt de vraag of er ooit leven was of is op Mars hangt al sinds 1976 in de lucht. Het antwoord op de vraag wanneer de eerste mens op Mars rondloopt is al een jaar of 50 ‘over een jaar of 20’.
Toch ga ik dat laatste denk ik nog wel meemaken: het zou mij niet verbazen als dat een Chinees is en ook niet als hij of zij een enkele reis onderneemt.
Als dat zo is, dan moeten we in die geschiedenisboeken een plekje inruimen voor Bas Lansdorf en Arno Wielders, initiatiefnemers van MarsOne, voor het doorbreken van het taboe op de ‘enkele reis naar Mars’. Die gedachte is ethisch nogal omstreden, maar praktisch gezien is ie erg logisch. Het is namelijk relatief simpel om naar Mars te gaan, maar waanzinnig lastig om weer terug te komen.
Moeilijk
Eerst maar even over de techniek van de Marsreis. Dat is op zichzelf niet eens zo vreselijk moeilijk: voor het ontsnappen aan de zwaartekracht van de Aarde heb je een snelheid van ongeveer 11 km/s nodig. Dat is best te doen. Het is het ook nauwelijks meer dan je voor een reis naar de Maan nodig hebt (en dat hebben we al gedaan).
Naar buiten
Zodra je aan de Aarde ontsnapt, zweef je niet zomaar vrij in de ruimte: je beweegt in een baan om de Zon. Daarbij ga je ongeveer even hard als de Aarde waar je vandaan komt. En dat is rap: 30 km/s.Je moet daarbij een beetje naar buiten bewegen om naar de verderop gelegen baan van Mars te komen. Bij de meest energiezuinige baan is de reistijd 7 á 8 maanden. Tot zover het goede nieuws.
Het slechte nieuws
Naar Mars gaan is dus op zichzelf niet zo erg moeilijk, het probleem is dat het maar heel zelden kan. Je reist naar de baan van Mars, maar die draait zelf ook om de Zon. Zodra jij bij de baan van Mars komt, moet Mars zich wel op precies hetzelfde moment op precies diezelfde plek bevinden (en niet ergens aan de andere kant van de zon).
Overstappen
Je kunt het vergelijken met overstappen tussen twee treinen die naast elkaar op cirkelvormige sporen rijden. De binnenste trein rijdt een stukje sneller dan de buitenste: je kunt overstappen, maar je moet de sprong heel precies timen.
Maar het echte probleem daarbij is de terugweg: je kunt wel weer terug-overstappen, maar je zult moeten wachten tot de binnenste trein de buitenste opnieuw heeft ingehaald. Je kunt pas terug als de planeten weer goed staan ten opzichte van elkaar. Dat duurt een maand of vier (en je wilt die ‘window’ niet missen want dan moet je bijna twee jaar wachten!).
Je kunt met een snellere raket de heenreis wel aanzienlijk verkorten, maar daar schiet je eigenlijk niks mee op: Je bent er eerder, maar elk maand die je wint moet je langer op Mars wachten voor je terug kunt. Voor de totale reistijd heen en terug maakt het nauwelijks uit, die blijft bijna 2 jaar. En dat is een extreem lange periode, voor ruimtevaartbegrippen.
Brandstof
Tel daarbij op dat je een enorme hoeveelheid brandstof nodig hebt om de terugreis te beginnen, en een gigantische hoeveelheid brandstof om die benodigde brandstof eerst bij Mars te krijgen (zie ook het verhaal over Astronaut Keulemans), het probleem van straling tijdens de reis (op Mars zelf lijkt dat mee te vallen) en opeens is dat idee van MarsOne, even los van het ethische vraagstuk, een interessante optie.
Maar helaas…
Maar toch vrees ik dat dat MarsOne plan het niet gaat worden, en de reden is ‘geopolitieke spanning’. We zien een van de belangrijkste punten van het Apollo-programma vaak over het hoofd: het was een overdrukventiel in de Koude Oorlog. Terwijl de supermachten USSR en de VS tegen hun grenzen aanliepen van hoeveel kernraketten een natie überhaupt nodig kan hebben, verlegde de strijd zich naar de Maan-race. Dat kostte veel geld, maar als dat meegeholpen heeft om de druk van een dreigend kernwapenconflict af te halen, dan was dat elke cent alleen al daarom waard.
Voorspelling
Het is daarom niet zo gewaagd om te voorspellen hoe het over een jaar of 20, 30 met Mars zal vergaan. Het wachten is niet tot de ruimtevaarttechnologie volgroeid is – ik ben het met de initiatiefnemers van MarsOne eens dat die geavanceerd genoeg is. Het wachten is tot de Chinese economie volwassen genoeg is om een prestigestrijd met de VS aan te kunnen. Pas dan komen de benodigde fondsen voor een Mars-reis echt los, samen met de bereidheid de benodigde (grote) risico’s te nemen. En dat zou in het heetst van de strijd zomaar een gedurfde enkele reis kunnen worden. Dan zou het mij niet verbazen als de vlag op Mars door een Chinees geplant gaat worden.
En dat moeten we dan toejuichen, want het lijkt me de meest vreedzame manier om je status als wereldmacht te bekrachtigen. Het zal hoe dan ook veel opwinding opleveren, en hopelijk zien we de nu nog vrij jonge initiatiefnemers van MarsOne dan weer terug bij Pauw en Witteman. Aan die Marsreis komen ze dan niet te pas, maar aan hen wel de eer de ‘enkele reis’ als eerste serieus op tafel te hebben gelegd.
Michel
