Voor de zekerheid toch maar even mijn stadstuintje gecheckt: helaas, geen brokstukken van de GOCE-satelliet. Die kans was natuurlijk ook astronomisch klein. Vannacht is de Europese satelliet, bijnaam ‘Ferrari’, waarschijnlijk ergens boven de zuidelijke Atlantische Oceaan naar de aarde teruggevallen. Het grootste deel van satelliet is verbrand in de atmosfeer, maar de verwachting is dat zo’n 200 kg aan brokstukken, vooral van het hoofdinstrument, de helletocht door de atmosfeer moet hebben overleefd. En twee kilogram daarvan is een klein vermogen waard, als je die zou vinden.
‘Raketvliegtuig’
GOCE is een heel bijzondere satelliet. Het is de enige satelliet met een stroomlijn, hij ziet er eigenlijk meer uit als een soort raketvliegtuig. En dat is bijzonder, want de meeste satellieten zijn behoorlijk lelijke dozen, op het oog slordig ingepakt en met grote flappen zonnepanelen aan de zijkant– ik mag het nu wel zeggen: mooi is anders ;). Maar er zijn uitzonderingen. Röntgentelescoop XMM vond ik bijvoorbeeld best mooi (wel nogal een fallussymbool), maar GOCE was altijd mijn oogstrelende favoriet.
Zwaartekracht
Zoals altijd heeft alles in de ruimtevaart een reden, ook de vorm van GOCE. De satelliet meet namelijk met extreme precisie de zwaartekracht van de aarde. Je kent ‘m als ‘9,81’, maar in werkelijkheid is de zwaartekracht overal net even anders. In die variaties zit een schat aan informatie verborgen. Over zeestromingen, over de samenstelling van de aardkorst, en zelfs over de ‘geluidsgolven’ die de aardbeving bij Japan in 2011 door de atmosfeer joeg (mede Delfts onderzoek trouwens).
Zelfmoordbaan
De satelliet heeft zijn stroomlijn omdat je zwaartekracht zo dicht mogelijk bij de aarde moet meten. Daarom draaide GOCE tijdens zijn werkende bestaan op slechts 260 km hoogte om de aarde. Dat kun je in ruimtevaarttermen eigenlijk nauwelijks ruimte noemen, want daar is de wrijving van de atmosfeer nog steeds merkbaar. Daar ronddraaien is zelfmoord. Daarom heeft GOCE een stroomlijn nodig, en zelfs een kleine ionenmotor die de luchtweerstand compenseert.
Dartpijl
Op 21 oktober was het xenon van de ionenmotor op, twee jaar later dan verwacht. GOCE begon zijn geleidelijke maar onvermijdelijke spiraal naar beneden, richting een gloeiende dood vannacht. Door zijn stroomlijn is GOCE waarschijnlijk pas heel laat gedesintegreerd, pas rond de 80 km hoogte. Andere satellieten gaan al veel hoger tuimelen door de luchtstroom,en dan is het snel gebeurd, GOCE suisde door z’n vorm vermoedelijk als een dartpijl naar beneden. Het was waarschijnlijk het meetinstrument dat door zijn vorm en materialen het langst tegen de hitte van de reentry bestand bleef.
Platina
Het meetinstrument (EGG) bestaat uit drie paren accelerometers, met elk een eigen meetgewicht, de ‘proof mass’. Die bestaat uit een massief metalen plaatje van 4x4x1 cm, gemaakt van een metaallegering van, hou je vast: 90% platina (!) en 10 % rhodium. Elk plaatje weegt 320 gram, dus dat is bij elkaar 2 kg platina. Straatwaarde? Rond de 80.000 euro.
Massief metaal is relatief weinig kwetsbaar bij reentry, dus ALS je iets in je tuin had gevonden…
Het slechte nieuws is overigens dat je het platina niet had mogen houden, het blijft volgens het ruimterecht eigendom van ESA. Zij zijn wel verantwoordelijk voor de schade aan je schuurtje, dat dan wel. Maar om eerlijk te zijn, met de staat waarin mijn schuurtje verkeert, denk ik niet dat ik ze zou hebben gebeld. 😉
Michel
