Dat was mooie media-aandacht, voor de quantumteleportatie van de groep van Ronald Hanson, vorige week. In Nederland was het breed in de media, maar vooral internationaal en op sociale media ging het heel hard. Internationale aandacht van die proportie had ik bij de TU Delft nog niet eerder gezien. Die media-aandacht ontsproot aan dit persbericht, waar we– in alle eerlijkheid- op twee vlakken het randje hebben opgezocht. Er overheen? Nee, dat denk ik niet, want ik geloof echt dat de betekenis van dit onderzoek iets grotere woorden verantwoordt. Maar zeker weten kan ik dat niet.
Ontkenningen
Het eerste randje zit al meteen in de eerste regel: “Mensen teleporteren zoals in de science-fictionserie Star Trek, is volgens de natuurwetten niet mogelijk.”
We brengen het bij elke mediatraining aan de orde: ontkenningen werken niet. Het klassieke voorbeeld is ‘Don’t think of an elephant’. En daarna kun je alleen nog maar aan olifanten denken, of zoals in dit geval aan de transporters van StarTrek. Het effect daarvan is wel dat je intuïtief in één keer begrijpt waar het onderzoek over gaat, maar het is natuurlijk wel een trucje. Maar ja, zonder dat beeld hebben we veel meer woorden nodig, ALS het al lukt om de essentie over te brengen. En ja, het is ook echt teleportatie, al is het dan van informatie, maar dat staat meteen in regel twee. Deze mag, vind ik, want hij ondersteunt het verhaal.
Heilige graal
Het tweede randgeval zit helemaal aan het eind en daarvoor kreeg ik op twitter een vriendelijk standje van wiskundemeisje Ionica Smeets:
Ja, dat klopt. Er is een klasse woorden waarvan ik vind dat we ze in persberichten niet moeten gebruiken: revolutie, doorbraak, en –inderdaad- heilige graal. Omdat ze te veel gebruikt worden, tot aan tandpasta aan toe, en daardoor hun betekenis hebben verloren. Bovendien bevat het een oordeel over hoe belangrijk een ontdekking is. En dat oordeel hoor je mijns inziens – op zijn minst deels- aan de journalist te laten.
Hier heb ik ‘Heilige Graal’ toch gebruikt, omdat het de allerlaatste alinea betrof en omdat dat experiment waar we aan refereren echt een fundamentele pijler is onder de quantummechanica. Overigens was dit een geval waar ik wat verder wilde gaan dan de wetenschapper (die altijd het laatste woord heeft). Er stond eerst ‘de heilige graal, waar de wetenschapper ‘een heilige graal’ van maakte. Dat is wel zuiverder, want er zijn er in de quantumwetenschappen wel meer van. Maar taalkundig kan dat niet. Het compromis: ‘De test geldt binnen de quantummechanica als Heilige Graal’. Taal is flexibel ;).
Stapje voor stapje
Het lastige aan dit soort persberichten is dat fundamenteel onderzoek altijd in kleine stapjes vooruitgaat. Vorig jaar publiceerde Ronald Hanson bijvoorbeeld al over verstrengeling over 3,5 m, nu over ‘teleportatie’ over 3,5m. Een stap vooruit in hetzelfde onderzoek. En de wetenschap heeft over teleportatie ook wel vaker iets te melden gehad.
Eigenlijk kan je pas jaren later vaststellen of wetenschappelijk onderzoek baanbrekend/revolutionair is geweest en zelfs dan is het vrijwel onmogelijk aan te geven welk stapje dan de ‘doorbraak’ was. Dat geeft mij een dilemma, want wanneer vraag je dan echt aandacht voor onderzoek? Als je tijdens dat proces strikt in de leer bent, dus helemaal nooit.
Handrem
Voor mij was dit zo’n zeldzaam moment dat de natuurlijke handrem -die een universitaire voorlichter hoort te hebben- er even af moest. De prijs die je betaalt, is dat de media-aandacht doorschiet, want als teleportatie van informatie mogelijk is, is echte StarTrek teleportatie dan ook niet mogelijk? Een wetenschapper zal nooit zeggen dat iets onmogelijk is, dus dan vliegt het hier en daar wel uit de bocht.
Het eindresultaat was een overweldigende media-aandacht, veel groter dan ik had verwacht (mijn kaarten stonden eigenlijk op de volgende stap) . De grote vraag is natuurlijk of de keuze om de handrem los te laten in dit geval terecht was. Dat kan alleen de toekomst uitwijzen, over een jaar of tien, twintig. Dat wacht ik rustig af.
Michel
