De Nerd101 is geen compliment

Daar is ie dan, de Nerd 101, van het blad Vrij Nederland: – “Onze nerd-special, met daarin een ranglijst van de 101 interessantste nerds van Nederland. Ooit was ‘nerd’ misschien een scheldwoord, die negatieve connotatie is inmiddels wel verdwenen. De zelfrijdende auto’s staan voor de deur, robots nemen steeds meer taken van ons over. Zij die begrijpen hoe dat werkt, worden steeds belangrijker.” – De ‘nerds’ dus. Mmm.
Maanden geleden werd ik benaderd door de redactie om wetenschappers te nomineren voor deze ranglijst. Ik heb geweigerd. Nu gebeurt het wel vaker dat ik iets niet doe – een mens moet keuzes maken– maar deze hield me bezig. Niet alleen letterlijk (de vraag kwam nog drie keer terug), het is persoonlijk. En de vraag is of VN, door de begrippen ‘Nerd’ en ‘Beta/techniek’ op een hoop te gooien, niet precies het omgekeerde bereikt van wat ze willen.

Lego Mindstorms
Laat ik om te beginnen eerlijk zijn: ik voldoe aan veel kwalificaties van een klassieke ‘nerd’. Goed in wis- en natuurkunde op school, in een door moeder gebreide trui. Ik heb op clubniveau geschaakt, ik lees op zaterdag als eerste de Volkskrant column ‘De Maakbare Wereld’ en ik bezit een Lego Mindstorms-set (voor de kinderen. Right). En ja, VN, ik heb ook een tijdje WoW gespeeld. Hoewel ik niet erg handig ben en in mijn werk plezierig verdwaald, ben ik in hart en ziel een techneut en een bèta. Maar geen ‘nerd’. Ik vind dat een denigrerend, negatief beladen etiket.

Dat die negatieve connotatie zou zijn verdwenen lijkt me aperte nonsense. Het is bovendien erg persoonlijk, dus ik had alle kandidaten die voor deze ranglijst in aanmerking waren gekomen eerst persoonlijk moeten vragen of zij zich wel senang voelden met het etiket ‘Nerd’. Ik heb wel wat beters te doen, en ik voel me daar bovendien behoorlijk ongemakkelijk bij.

Dialoog
Nu kun je zoiets naast je neerleggen, maar ik hou er wel van om constructief met een medium in gesprek te gaan. In dit geval zeker, omdat de insteek van VN op zichzelf heel positief bedoeld is. Ik wil met plezier meewerken aan een ranglijst van succesvolle techneuten, maar noem ze dan geen ‘nerd’. Dat vond wel gehoor bij de redactie, maar het etiket Nerd bleef toch. Een klein stemmetje in mijn hoofd zegt: vooral vanwege de marketing, want Nerd101, dat verkoopt natuurlijk wel lekker.

Imago
Het woord ‘nerd’ is sterk verankerd in een fameuze serie films “Revenge of the Nerds“. De kern van dat ‘nerd-zijn’ is ‘er niet bij horen’. Aan dat negatieve ‘nerd’-gevoel wijdt VN zelf (Blendle-alert) ook opmerkelijk veel tekst, waarmee ze dat beeld nog eens stevig versterken – ‘I’m not a crook’.

Ik geloof niet dat het woord ‘Nerd’ tegenwoordig een positieve lading heeft, het is nog steeds ‘gewoon’ een scheldwoord. Er is een kleine, vooral Amerikaanse, subcultuur waar het een geuzennaam is, maar niet in mijn omgeving. Daarentegen: het imago van bèta en techniek is de laatste decennia wél sterk verbeterd. In mijn eigen studententijd was studeren in Delft nou niet bepaald ‘gaaf’, de huidige generatie studenten lijkt daar een heel stuk trotser op. En waar het tien jaar terug nog een soort van cool was om prat te gaan op een totaal gebrek aan talent voor wiskunde, lijk je daar tegenwoordig eerder voor te moeten verontschuldigen. Da’s mooi, maar hoe hard Vrij Nederland het ook probeert: dat betekent niet dat iedereen in beta/techniek dus een Nerd is, en dat het woord Nerd dus nu een positieve lading heeft.

Goed bedoeld
Het treurige is dat de gedachte achter deze lijst  heel positief is. Het is vast echt de bedoeling om de ‘101 interessantste techneuten, knutselaars en uitvinders’ op een podium te zetten. Maar door ‘beta/techniek’ en ‘Nerd’ samen op een hoop te gooien doen ze volgens mij veel van dat positieve effect helaas zelf weer teniet. Hoe hard Vrij Nederland het ook probeert: ‘Nerd’ is geen compliment, en is voor het bereiken van dat beoogde doel sowieso overbodig. Behalve voor hun marketingmachine.

Michel