Eindelijk, de zwaartekracht-theorie van Erik Verlinde. Langverwacht en fascinerend, omdat-ie de ‘ether’ van de moderne natuurkunde – dark matter- overbodig zou kunnen maken. En wellicht een oplossing zou kunnen zijn voor het knagende probleem dat de quantummechanica en de klassieke Einsteinse mechanica allebei waar zijn, maar niet op elkaar aansluiten omdat quantum niet met zwaartekracht overweg kan. Belangrijk nieuws dus, dat Verlinde zijn theorie rond denkt te hebben en ‘m publiek maakt via de voorpublicatieserver Arxiv. Ik zag een (inhoudelijk prima) persbericht verschijnen, maar vroeg me wel af: is dat het goede instrument op het goede moment? Immers, de publicatie is nog niet door de peer review, en volgens de preciezen onder ons is het dan nog geen ‘wetenschap’. Kan je actief communiceren over iets dat nog niet ‘wetenschappelijk waar’ is, of is terughoudendheid dan nog geboden? En wie gaat daar eigenlijk over?
Rekkelijken en Preciezen
Je hebt rekkelijken en preciezen, maar de meeste wetenschapscommunicatoren zijn het er wel over eens: peer review is HET proces dat vaststelt wat wetenschap is en wat niet. Perfect is het zeker niet, maar het is een beetje zoals met de democratie; om met Churchill te spreken: “Democracy is the worst form of government, except for all the others”. Voor de preciezen onder ons is iets dat nog niet door de peer review is geweest nog geen wetenschap, maar ‘wetenschap in wording’. En dan vinden de preciezen dat je moet wachten, tot de publicatie. Hoe dat kan mis gaan, bewees BICEP2 in 2014. Op het embargosysteem van de grote bladen valt veel aan te merken, maar ze hebben een groot voordeel: daardoor is in ieder geval afgebakend wat we wetenschap noemen, en wat niet (of het GOEDE wetenschap is, is overigens een ander verhaal).
Wie bepaalt?
Op Twitter ontstond er wat discussie, waarbij onder andere Maarten Keulemans, meestal toch de luis in de pels van de wetenschapscommunicatie (en vaste gast in mijn weblogs ;)), betoogde dat dit toch echt een ander geval was. Dat geloof ik best, Verlinde is buitencategorie. Maar die manier van denken geeft ons wetenschapscommunicado’s wel een heel groot probleem: wie bepaalt dat dan? Ok, Verlinde is overduidelijk buitencategorie en hij mag dus ‘een persbericht bij Arxiv-publicatie’. Net één leveltje mindere goden, mogen die het ook? En nog een leveltje mindere goden dan? Je voelt het probleem: als peer review niet meer leidend is, wie bepaalt dan wanneer een persbericht, de aankondiging van wetenschapsnieuws, gepast is en wanneer niet? De wetenschapper zelf? De communicatieadviseur? Een journalist? En hoe lang duurt het dan voor een ‘persbericht voor Arxiv’ een statussymbool wordt? En hoe lang totdat dit verschrikkelijk misgaat?
Hek op de dam
Dit speelt natuurlijk niet alleen rond Verlinde, dit speelt veel breder. Door voorpublicatie-servers en open access wordt het speelveld sowieso ingewikkelder. Ik heb de indruk dat wij wetenschapscommunicado’s steeds vaker druk ervaren vanuit onze wetenschappelijke collega’s om al bij voorpublicatie te gaan communiceren. Wanneer is dat wenselijk en wanneer niet? Ik kan verklappen dat we in ons cluppie daar al een paar keer stevig discussie over hebben gehad, en wij vaak toch uitkomen bij vrij conservatieve standpunten. Soms staan we te trappelen (leuk nieuws!) maar besluiten we te wachten. We voelen dat we dat ‘hek op de dam’ toch echt nodig hebben.
Compromissen
Elke wetenschapsverhaal heeft zijn eigen dynamiek en vraagt zijn eigen compromissen, dus ik vind het ongemakkelijk om vanaf afstand iets over de gemaakte keuzes in deze casus te vinden. Het is me wel duidelijk dat de ‘standaard-aanpak’ hier niet van toepassing was, maar ik hou ook twijfels of een persbericht hier het goede middel was. En of het toch niet zuiverder was geweest om in ieder geval expliciet te maken dat de peer review nog plaats moest vinden.
Maar dat is uitvoering. Veel belangrijker is de vraag hoe we keuzes moeten maken, als we het kompas van peer review niet meer altijd hebben?
Roestig kompas
Tijd voor discussie, collega’s, en dan bedoel ik vooral de wetenschapscommunicatoren onder mijn lezers. Voor journalisten is het gewoon nieuws, en dat is prima. Voor wetenschappers is het hun (levens)werk dus voor hen is er maar één onderwerp belangrijk. En dat is ook prima. Maar wat doen wij? Voor ons is peer review ons kompas, maar werkt dat nog in de moderne tijd? Hoe besluiten we zonder dat roestige kompas welke onderwerpen we in de spotlight of in de etalage zetten? Hoe kiezen we waar we vol voor lopen, wat een ‘moetje’ is, en wat we beter kunnen laten liggen? Want daar, precies daar, zit onze meerwaarde in het systeem. Niet iets om lichtvoetig overheen te stappen.
Michel
De vraag “mag dat” is al een heel verkeerde vraag. Je gaat er niet door naar de gevangenis in elk geval. Mag dat suggereert ook dat “de literatuur” een soort hadith is: wat er instaat is waar en wat er niet in staat is onbewezen want review . In vakken als natuur en wiskunde wordt je geacht om zelf na te denken. Dan is het goed om te weten dat iemand anders al eens naar iets gekeken heeft, maar dat maakt het nog niet waar! Als een natuur of wiskundige een paper op ArXiV zet, gooit hij daarmee zijn reputatie in de strijd, want ArXiV is al sinds de jaren 90 HET podium waarop dat gebeurd. Publiceren in een tijdschrift is vooral belangrijk voor je carriere kansen en om managers van je rug af te houden. Het zal tegenwoordig zelden meer voorkomen dat iets onder de aandacht komt als het gepubliceerd wordt, al was het maar omdat het op ArXiV veel makkelijker te vinden is.
Als je iets interessants te melden hebt zullen je collega’s het lezen. Als je bekend bent is de kans daarop een heel stuk groter. Vaak kennen mensen je werk dan al in grote lijnen omdat je er op conferenties over hebt voorgedragen. Face to face discussies zijn dan heel belangrijk. Op die manier wordt vaak duidelijk of iets niet klopt (of uit de mode raakt).
Dat maakt het niet makkelijker voor wetenschapsjournalisten: ze zullen het zelf moeten lezen of anderen zover krijgen om dat te doen. Maar om te doen of mensen iets op ArXiV zetten om een persbericht te scoren? Het is al een tijd zo dat je een introductie moet hebben om op ArXiV te mogen publiceren, wat echte crackpots weghoudt, en voor veel wetenschappers is dat persbericht iets waar ze hun schouders over ophalen.
@Rogier ‘mag’ staat niet voor niks tussen aanhalingstekens he, natuurlijk ‘mag’ het. De vraag is of het ook verstandig is vanuit het perspectief van wetenschapscommunicatiemensen. Dit gaat expliciet niet over communicatie tussen wetenschappers- of de rol van Arxiv tussen wetenschappers (daarover ben ik het niet met je oneens), maar over communicatie naar het brede publiek. Voor veel wetenschappers is dat best belangrijk, al is het maar ivm de financiering of gewoon om te verantwoorden wat je met overheidsgeld hebt gedaan. Ik zie dus niet zoveel dat wetenschappers ‘hun schouders ophalen’, gelukkig steeds meer het tegendeel.
Bij publiekscommunicatie is het plaatsen van een bericht op Arxiv alleen in bijzondere uitzonderingsgevallen de trigger voor aandacht, meestal komt dat toch echt door een communicatiehandeling van de wetenschapper, het blad of een wetcommer.
Uitstekende gewetenschvraag Michel en er overkomt me iets heel merkwaardigs: ik ben het… met je eens?? Een beetje dan he? 😉
Toch wil ik ter verdediging van de UvA wel kwijt dat de *daad* van het online zetten hier het nieuws was (en dus niet zoals je suggereert de naam Verlinde). Wij van het journaille zitten al vijf jaar te zeuren: wanneer komt het stuk nou online? We wisten immers dat het eraan kwam, kenden het al in grote lijnen, George van Hal heeft er al een boek over geschreven, onze Martijn van Calmthout heeft er meerdere nieuws- en achtergrondartikelen over geschreven. Dat maakt dit een nogal bijzonder geval. Trump heeft als president ook nog niks gedaan, en toch wachten we niet met de berichtgeving, zullen we maar zeggen.
In het algemeen zou ik wel zeggen dat je je er inderdaad van bewust moet zijn dat ArXiv niet peer-reviewed is, een beetje vergelijkbaar dus met congrespresentaties (waar overigens wel degelijk veel persberichten vanaf komen!)
Als wetenschapsredacteur vind ik je voorbehoud belangrijk:
>Voor journalisten is het gewoon nieuws.
Als iemand een tijdmachine uitvindt gaan we echt niet wachten tot het een keer peer-reviewed verschijnt. Wél behandelen we het dan anders/omslachtiger, met de armslag dat het nog werk-in-wording is, of door er anderen op te laten reageren.
Tenzij het Erik Verlinde is die de tijdmachine uitvindt, natuurlijk. *
* insert 🙂
Je hebt natuurlijk gelijk dat publieks communicatie iets belangrijks is (misschien iets te geïrriteerd door 40 min trein vertraging op een lege maag 🙁 ), maar mijn punt was dat ik niet geloof dat mensen iets op ArXiV zetten om een persbericht te genereren. Wat dus blijft is dat ook als je aan wetenschapscommunicatie doet, je je eigen afweging moet maken. En dit geval was het niet moeilijk om de tekenen van opwinding onder mensen die er verstand van hebben op te pikken.
@Rogier no worries. Ik geloof ook niet dat mensen iets op Arxiv zetten om een persbericht te genereren hoor, dat bedoel ik niet. En eet smakelijk 🙂
@Maarten gekkigheid, we zijn het eens. Zo is het niet leuk meer he ;).
Wbt deze casus: ja, dat is een goede nuance (hoewel mogelijk vooral in de leefwereld van de wetenschapsjournalist?). Deze is bijzonder omdat de nieuwswaarde wel buit kijf staat, en juist daarom goed om het dilemma even aan op te hangen. Overigens vind ik -hindsight, altijd makkelijker- dat het peerreview proces wat meer aandacht had mogen hebben in het PB, maar dat is details
Ha Michel, goede vraag waar we aan de TU/e ook soms tegenaan lopen. Peer review is ook bij ons het belangrijkste criterium, maar als we twijfels hebben kijken we ook naar andere criteria. Ten eerste natuurlijk de reputatie van de onderzoeker zelf. Kennen we hem/haar goed genoeg om erop te vertrouwen dat het gedegen werk is? Hoe kijken anderen binnen de faculteit ertegen aan? Wat is de impact factor en reputatie van het journal? Hoeveel andere mensen werkten mee aan het onderzoek, en wat is hun reputatie en affiliatie? Etc. Eigenlijk gewoon: gezond verstand gebruiken.
Een voorbeeld is de spectaculaire afdaling van Froome in de Tour, ‘met de ballen op de stang’. Onze ‘windhoogleraar’ Bert Blocken had twijfels over het nut ervan, vanuit aerodynamisch perspectief. Hij simuleerde het en rekende het door. Conclusie: aerodynamisch leverde het Froome geen voordeel op. Dat is een conclusie die in de nieuwsluwe zomer hard kan gaan. Wachten op peer review zou te lang duren. Onze overweging om er toen toch direct de publiciteit mee te zoeken waren A ons vertrouwen in Bert, B hij werkte met een breed team en C hij plaatste zijn volledige methode en resultaten op LinkedIn, dus openbaar en open voor discussie. Het item haalde 120,000 views op LinkedIn alleen al. Wie het wil nalezen: https://www.linkedin.com/pulse/fantastic-downhill-from-chris-froome-worth-scientific-bert-blocken?trk=mp-reader-card
Tl;dr Nee, tenzij
Hallo Michel en anderen,
Ik ben het op, een haar na, eens met de stelling dat een arXiv publicatie geen aanleiding is voor een persbericht, om redenen die in dit blog door anderen al zijn opgevoerd. De haar leg ik hier even onder het vergrootglas.
Ter info: ik heb het persbericht (EN/NL) gemaakt. Ik werk voor het Delta Instituut voor Theoretische Natuurkunde (Utrecht, Leiden, Amsterdam). In dit geval is het persbericht verstuurd door de UvA.
Over arXiv
Voor de niet-ingewijden: arXiv is in 1991 ontwikkeld als elektronisch bulletin board voor onderzoekers in de theoretische hoge-energie fysica (een paar honderd, indertijd). Tot die tijd werden preprints per post (!) verstuurd naar collega’s over de hele wereld.
In de loop der jaren is arXiv uitgegroeid tot de preprint server die het nu is, met maandelijks zo’n 10.000 nieuwe bijdrages, zie https://arxiv.org/stats/monthly_submissions. ArXiv wordt voornamelijk gebruikt door natuurkundigen, wiskundigen en sterrenkundigen, met als grootste categorieën: hep-*, cond-mat, math en astro-ph, zie https://arxiv.org/help/stats/2015_by_area/index
Erik Verlinde’s paper ‘Emergent Gravity and the Dark Universe’ is een typisch ‘hep-th’-artikel, de oudste categorie op arXiv.
Voor veel theoreten geldt de arXiv-publicatie als ‘het’ ding: vanaf dat moment kunnen collega-onderzoekers namelijk lezen (en narekenen) wat je aan het doen bent, en daarop schieten.
ArXiv is nadrukkelijk geen hooiberg waar willekeurig wie z’n speld in kan gooien. Er vindt een (uiterst lichte) selectie plaats. Er is dus wel degelijk een verschil met een artikel dat een onderzoeker voor publicatie op zijn of haar LinkedIn pagina plaatst (@IvoJongsma), of een artikel op een Einstein-was-wrong website.
Dat gezegd hebbende, naar schatting 1 % van de papers op arXiv vliegt door de mazen en kan worden gecategoriseerd als ‘problematisch’ (bron: oprichter Paul Ginsparg in Nature, 2011 [1]).
De meeste artikelen op arXiv worden uiteindelijk ook ingediend bij peer-reviewed tijdschriften, hoewel er prachtige uitzonderingen bestaan. Zo is het artikel van de excentrieke Russische wiskundige Grigori Perelman, waarin hij en passant het Vermoeden van Poincaré bewijst (2002), nooit in een tijdschrift gepubliceerd. Zijn arXiv paper was evenwel voldoende aanleiding voor het Clay Instituut om hem in 2010 de geldprijs van 1 miljoen dollar toe te kennen voor het oplossen van een van de zeven milleniumproblemen. In 2006 was hem al de Fields medaille toegekend. Grigori Perelman bedankte in beide gevallen overigens voor de eer[2].
De wereld buiten Science en Nature
Ook theoretisch natuurkundigen publiceren in Nature en Science (vooral Nature trouwens, en Nature Physics). Het gaat dan vaak om condensed matter onderzoek: supergeleiding, grafeen, topologische isolatoren, metamaterialen. Dan geldt de Hanson-regel: geen persbericht tot publicatie, ook al staat het artikel al een half jaar op arXiv.
Maar Science en Nature zijn niet de enige tijdschriften op de wereld, en niet alle wetenschappelijke artikelen zijn geschikt voor Science of Nature. Veel theoretisch natuurkundig onderzoek wordt dan ook in andere tijdschriften geplaatst. Ook daar geldt een ranking: niet elk tijdschrift wordt even serieus genomen, en bovendien hangt het weer van de theoretische niche (condensed matter, string theorie, kosmologie) af welk tijdschrift bovenaan staat. Een selectie: Phys Rev D, Phys Rev Letters, Journal of High Energy Physics, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Journal of Cosmology and Astroparticle Physics.
Bij die tijdschriften staat geen honkbalknuppel bij de voordeur zoals bij Nature en Science (“praten voor publicatie = geen publicatie”). Als persvoorlichter heb je dan de keuze om een persbericht te schrijven
1. bij publicatie, 2. bij acceptatie (dagen tot weken voor publicatie), of, voor the brave of heart, 3. bij submission. Dan staat er in het persbericht dat het artikel ‘is ingediend’.
Tot nu toe heb ik enkel persberichten geschreven bij publicatie. Ik ben geneigd dat in sommige gevallen te vervroegen naar het moment waarop een artikel ‘accepted for publication’ is: op de website van het tijdschrift in kwestie staat dan meestal al een abstract, en op arXiv staat het volledige artikel. Ter illustratie: hier staat de accepted for publication lijst van Phys Rev D, http://journals.aps.org/prd/accepted.
Nee, tenzij
Ik heb nog niet eerder een persbericht gemaakt naar aanleiding van een arXiv publicatie, en ik verwacht niet dat dat veel vaker zal gebeuren. Hieronder enkele overwegingen bij deze uitzondering op de regel:
Het nog-te-verschijnen artikel van Erik Verlinde was al nieuws ruim vóór het op arXiv verscheen, sinds april van dit jaar in toenemende mate. Daar heeft geen persvoorlichter slash communicatieafdeling de hand in gehad, maar was een kwestie van vrije nieuwsgaring. Het staat elke journalist vrij contact op te nemen met een onderzoeker.
Het lag in de lijn der verwachting dat de uiteindelijke publicatie van Verlinde op arXiv ruime aandacht in de media zou krijgen, al is het maar door het handjevol wetenschapsjournalisten dat arXiv nauwgezet in de gaten hield #hoi! (https://arxiv.org/find/all/1/au:+verlinde_erik/0/1/0/all/0/1).
Het ABC-boekje van George van Hal lag al bij de drukker vóór het artikel op arXiv stond, en de decembereditie van NewScientistNL, met daarin een groot interview met Verlinde over zijn nog-te-verschijnen-artikel, was ook al persklaar. Ook weer: allemaal vrije nieuwsgaring, geen persvoorlichter of communicatieafdeling die hier een vinger in heeft gehad.
Het artikel in kwestie is typisch geen Nature of Science artikel, en zal bij een ander peer reviewed tijdschrift worden ingediend (daarover later meer). Dat betekent dat er geen embargo-zwaarden boven hangen.
Alles bij elkaar genomen zou het erg raar zijn geweest om géén persbericht te maken. Een persbericht is ook een soort servicebericht voor redacties die het zonder wetenschapsredacteur moeten stellen, en niet 1-2-3 kunnen duiden wat er nu weer in aan de hand is. Ik memoreer even de onvergeeflijke journaaluitzending van 4 oktober dit jaar waarin de Nobelprijs voor Natuurkunde gewoon maar niet werd gemeld.
ArXiv-disclaimer
Het Engelstalige persbericht is iets uitgebreider dan het Nederlandse persbericht, dit met het oog op de verschillende verspreidingskanalen nationaal en internationaal. Het Nederlandse persbericht gaat (vooral ook) naar algemene redacties, het Engelstalige persbericht (vooral ook) naar gespecialiseerde redacties, naar de AAS-mailinglist en naar physorg.
In het Engelstalige persbericht staat de zinsnede:
‘In a new paper, which appeared today on the ArXiv preprint server’.
In de Nederlandse versie staat:
‘In zijn nieuwe publicatie, die vandaag online verschijnt’
Er had, met de kennis van nu, inderdaad een Nederlandse bijsluiter bij gekund. Ik hou me aanbevolen voor een beknopte formulering. Zoiets? “Dit artikel is een voorpublicatie. Het is nog niet door collega-wetenschappers beoordeeld.”
Groet! Jacqueline
[1] Oprichter Paul Ginsparg, bij 20 jarig jubileum van arXiv in Nature (2011): http://www.nature.com/nature/journal/v476/n7359/full/476145a.html
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Grigori_Perelman