Op twitter kreeg ik deze week de vraag: ‘hoe moet je in een interview omgaan met een seksistische vraag?’. Dat is een goeie. Wat doe je als een interviewer je – bewust of onbewust- in een live interview een vraag stelt die je onbehoorlijk vindt, bijvoorbeeld seksistisch, kleinerend of racistisch? De kans erop is voor een inhoudelijke deskundige niet zo heel groot, maar het kan gebeuren dat iemand je als gevierd vrouwelijk quantumtechnoloog vraagt ‘Hoe is het nu om als vrouw te werken in een mannenwereld, vol met de slimste koppen?”. Ik stel zulke vragen in trainingen regelmatig, want veel deelnemers ervaren een drempel om een interview te doen uit angst voor dit soort vragen. Dan is het handig om te leren hoe je hier comfortabel mee om kan gaan, just in case. Het is niet heel moeilijk, je hebt drie mogelijkheden:
De eerste is om de vraag en de negatieve connotatie gewoon te negeren. Het voordeel daarvan is dat het je niet afleidt van je verhaal, en je de tijd kunt benutten om over de bühne te brengen wat je van plan was. Het nadeel is dat de connotatie aan je kan blijven plakken. Bij een flauw gebbetje kun je dat doen. Als een vraag je echt diskwalificeert of seksistisch of racistisch is, dan is dat niet verstandig.
De tweede mogelijkheid is om een tegenvraag te stellen, bijvoorbeeld: ‘waarom stel je de vraag of deze manier?’. Je drukt de vragensteller in het defensief, die moet zich gaan verdedigen. Het kan effectief zijn, zeker als het publiek gevoelsmatig aan jouw kant staat, maar het nadeel ervan is dat je in een discussie met de journalist verzandt en je je verhaal niet meer kunt vertellen. Daar win je als geïnterviewde zelden iets mee. De journalist trouwens ook niet. Die moet dit razendsnel oplossen, want de ervaring leert dat het publiek massaal wegzapt bij gekibbel. Logisch ook, het gaat dan even niet meer om de informatieoverdracht naar de luisteraar en die voelt dat haarfijn aan.
Overigens is dit wat Sylvana Simons deed als tafeldame in het roemruchte interview met Martin Simek (vanaf 8:00) bij DWDD. Als het over waarden gaat, kan een vraag heel sterk zijn.
De derde mogelijkheid is om je gevoel te benoemen. Dat gebeurde ooit spontaan in een oefeninterview met een bestuurder van een studentenvereniging, waar ik een glijbaanvraag stelde over ‘nazi-praktijken’. ‘Ik ben best onthutst dat u die vraag zo stelt’, kreeg ik als antwoord. Ik was meteen ‘af’. Ik kon niet anders toegeven dat de vraag dubieus was en een normalere vraag stellen.
Het voordeel van je gevoel benoemen (‘dat vind ik best een rare vraag…’) is dat het niet direct verwijtend is richting de journalist. Over jouw gevoel is bovendien geen discussie mogelijk. Ook hier heb je vaak het luisterend publiek aan je kant, want die hadden dat gevoel waarschijnlijk ook. Als interviewer kun je meestal niet anders dan sorry zeggen, en je vraag herformuleren. Daarna kun je weer door met je verhaal.
De laatste aanpak heeft in de meeste gevallen mijn voorkeur, mits je het gevoel hebt dat de negatieve connotatie onbedoeld was (daarmee is het natuurlijk niet minder kwalijk, voor de goede orde). Als het wel doelbewust is, rest weinig anders dan de aanval. Of hang op, want dan zit je sowieso in het verkeerde programma.
Overigens is er nog een vierde manier, die ik één keer meemaakte in een training: keihard overtoepen. In een interview over innovatieve glazen bakstenen stelde ik de dubieuze vraag hoe dat dan moest, als de geïnterviewde naakt door haar huis wilde lopen. Ik werd een chaotisch gesprek ingezogen over de geneugten van naaktlopen, dat bij mij het schaamrood op de kaken joeg. Ik was de regie volledig kwijt en strompelde hakkelend en stamelend naar een afronding. Ze zette me geheel terecht op mijn nummer. Een onvergetelijk interview, maar over glazen bakstenen hadden we niks geleerd. Dus dan toch liever optie 3.
Michel
PS: Weet je goede voorbeelden van mensen die op een van de bovenstaande manieren met een seksistische, racistische of op een andere manier dubieuze vraag omgaan? Laat het me weten (@michelvanbaal), dan voeg ik de linkjes toe.
Photo by Claudio Schwarz | @purzlbaum on Unsplash
