De persconferentie van vanavond voelt voor mij anders. Het voelt als het faillissement van ons meningencircus. Want dat zijn we in Nederland, een meningencircus. Dat was natuurlijk altijd al wel zo, in de kringverjaardag van onze cultuur. Maar na de Fortuyn-revolte, waar we ontdekten een breed broeiende ontevredenheid geheel te hebben gemist, namen we ons voor dát nooit meer te laten gebeuren. Het hebben en ventileren van een mening werd een nationale sport. En iedereen doet mee, in vox-pops, talkshows, in brandbrieven, op blogs (et tu, Brutus). En zelfs als je mening te ongehoord is voor de bestaande kanalen, dan krijg je van belastinggeld gewoon een eigen omroep. En dat is erg. Niet vanwege die meningen zelf, maar vanwege de politieke reflex. De coronapandemie heeft dat voor mij glashelder gemaakt.
Dat meningencircus ontslaat de politiek van een boel verantwoordelijkheid. Als politicus kun je ‘luisteren’, draagvlak monitoren en uit die potpourri van onze meningen beleid destilleren. En als dat misgaat, dat kun je altijd wijzen naar degene met de verkeerde mening. Je kunt altijd zeggen dat je overvallen bent, of dat je het niet zag aankomen. Omdat het meestal waar is.
In een meningencircus kun je een land managen, in plaats van een land leiden. En dat leek heel lang goed te gaan, tot de coronapandemie. In de coronapandemie ging door gebrek aan helder politiek leiderschap de overheidscommunicatie stuk. De persconferenties leken steeds meer op de presentatie van (vaak sombere) kwartaalcijfers. Niemand luistert meer naar de overheid – maar iedereen heeft een mening.
Het lijkt het erop dat we als land eindelijk tegen de politiek gaan zeggen: we zijn moe. We zijn het zat. We weten het niet meer. We werden gemanaged en dat leek fijn, maar het heeft slecht gewerkt. We willen geleid worden. Die presentatie van kwartaalcijfers (nou ja, momenteel eerder weekcijfers): het kan niet meer. Vanavond niet.
Ik geef toe, ik ben ook moe en ik ben het zat. Maar vooral ben ik ons eigen meningencircus zat (dit is een paradoxaal blog). Ik wil geleid worden, niet gemanaged, en dan daar in de kringverjaardag een stevige, kritische mening over hebben. Ja, natuurlijk valt de politiek een hoop te verwijten, maar laten we ook in de spiegel kijken. Laten we proberen weer te leren luisteren naar mensen die echt ergens verstand van hebben. Laten we gaan zoeken naar een andere, en betere talkshowcultuur. En laten we weer leren om onze mening te beperken tot voetbal en de kringverjaardag, als we weten dat we er eigenlijk niet echt verstand van hebben. Dat is nodig, want ik vrees dat er nog meer crises zijn waarin dit land geleid moet, in plaats van gemanaged.
Photo by Ana Flávia on Unsplash
Instemmende groet,