Ik ben er weer…

De laatste twee weken kreeg ik appjes en berichtjes van twittervrienden. Of het wel goed met me ging? Want ze misten me op Twitter. Zelf dacht ik eigenlijk altijd dat niemand je mist als je een tijdje niet actief Twittert, maar dat blijkt toch niet helemaal waar.  Ergens toch fijn te merken. En ja, het gaat prima met me, gegeven de omstandigheden. Ik moest alleen even aan zelfbescherming doen. Iedereen gaat anders om met de stress die de Coronacrisis onze oerbreinen geeft, en voor mij was dat: Twitter even uit en op nieuws-rantsoen.

Oerbrein
Dat oerbrein van me is, net als dat van jullie, nogal gevoelig voor signalen van gevaar. En opeens was dat gevaar, genaamd Corona, best dichtbij. En het was overal. Mijn werk gaat over Corona, en met de kinderen van school de thuissituatie ook. Het nieuws dat ik als professionele nieuwjunk consumeerde kende nog maar 1 onderwerp. Net als mijn hele Twitter timeline, die in maart helemaal volstroomde met enerzijds grafiekjesmakers en ‘dit gaat helemaal mis!!’-roepers, en anderzijds mensen die hun gal spuugden op de ’17 miljoen virologen’. Mijn normaal zo nuchtere tijdlijn veranderde nogal drastisch, en ik merkte dat ik er slecht tegen kon (Wees mild, weet je nog?). Ik heb even overwogen mensen te gaan ontvolgen en muten, maar dan moest ik afscheid nemen van mensen wiens tweets me normaal gesproken te dierbaar zijn. Dus heb ik mezelf op dieet gezet: Twitter uit en nieuwsconsumptie beperken tot een paar keer per dag via de NOS app.

Onzekerheid
Voor de goede orde, ik verwijt niemand iets. Het was (en is) niet alleen een spannende periode, maar ook een heel onzekere. Want het enige wat heel duidelijk was: we wisten niet hoe het zou gaan, we konden alleen maar afwachten. En daar gaan we allemaal verschillend mee om.

Deze crisis laat ook zien dat we als moderne mensen niet zo goed met onzekerheid kunnen omgaan. We zijn er aan gewend geraakt dat we (schijn)zekerheid kunnen afdwingen. Via een verzekeraar (het woord zegt het al), maar de laatste decennia eisen we in toenemende mate zekerheid van de overheid. En de moderne politiek bedient ons op onze wenken, althans voor de vorm: ‘dan gaan we dat regelen’. En zo creëren we de comfortabele illusie dat we alles onder controle hebben.

Bezweringsformule
En opeens was dat helemaal weg. Op zoek naar steun richtten we massaal onze blik tot de wetenschap. Vreemd, want onzekerheid is nou juist de kern van wetenschappelijk onderzoek: wetenschap weet bijna per definitie nooit iets zeker. Wat de wetenschap doet is proberen te verklaren hoe de wereld om ons heen werkt, maar ‘zeker’ is dat nooit. De kans is klein, maar uitsluiten dat die appel morgen niet naar beneden zal vallen kan de wetenschap niet.

Dat maakt het politiek ‘heilig verklaren’ van wetenschap in deze crisis ook nogal ironisch: ‘We volgen de wetenschap’. Dat is gezien het bovenstaande niet alleen wonderlijk, het is natuurlijk ook gewoon niet waar. Ja, het is politiek handig, want het maakt je als politicus een stuk minder kwetsbaar in moeilijke tijden en je hebt in een crisis weinig zekerheden die je kunt volgen. Maar verder is het onzin: natuurlijk weegt het kabinet belangen, kijkt het of er draagvlak is en maakt het keuzes die politiek gedreven zijn. In tijden van crisis is het alleen heel moeilijk om die keuzes te verantwoorden, want wij burgers accepteren geen onzekerheden. Dan wordt ‘we volgen de wetenschap’ vooral een politieke bezweringsformule.

Rantsoen
Mijn manier om er mee om te gaan was om jullie op Twitter even tijdelijk te verlaten, en mijn nieuwsconsumptie te beperken tot de NOS-app en bladeren door de Volkskrant. De NOS verdient in mijn beleving een groot compliment voor de goede manier waarop ze de laatste maanden balans hebben gevonden in de berichtgeving, en daarbij zelfs ruimte hebben gelaten voor af en toe wat ander nieuws. Mijn brein snakte daar naar, dank. Helaas lukte dat de Volkskrant de eerste crisismaand minder goed, zodat ik een paar zaterdagen uit pure wanhoop de boekenbijlage maar ben ga lezen (ik beken: die lees ik nooit). Al stak bij de Volkskrant in mijn beleving die dekselse Maarten Keulemans er wel weer bovenuit: kritisch vragen blijven stellen, maar voorzichtig zijn met (ver)oordelen.

Ik heb jullie wel gemist hoor. Sinds een week lurk ik al weer een beetje, het lijkt wel weer tijd om terug te komen uit mijn Twitter-retraite. Nu maar hopen dat dat vermaledijde virus dat niet doet, terugkomen…

Michel

Photo by Ioana Cristiana on Unsplash