Ik weet het uit mijn vorige leven: de meeste wetenschappers zijn niet zo goed in lobbyen. Ze willen het ook niet. Begrijpelijk, want het past niet in de academische cultuur. Lobbyen betekent dat je in de achtergrond je belang behartigt en zo werkt de wetenschap niet. In de wetenschap leg je je (hopelijk) doorwrochte resultaten op tafel, zodat je collega’s daar op kunnen schieten, zo ontstaat wetenschappelijke consensus. Helaas werkt het in het maatschappelijk debat en ons Haagse, politieke systeem meestal niet zo – en zeker niet in deze tijden van crisis. Als je nu vanuit de wetenschap een bijdrage wilt leveren aan het coronadebat dan is ‘communicatie’ alleen gewoon niet genoeg.
De invloed van wetenschappers zou denk ik veel groter zijn, als ze leerden effectief te lobbyen, net zoals werkgevers of bijvoorbeeld Bouwend Nederland dat doen. Of je het nu leuk vindt of niet, het politieke systeem steunt er op. De overheid kan niet alwetend zijn, en moet dus luisteren naar belangenvertegenwoordigers. De overheid weegt die belangen en neemt vervolgens een besluit. Dat gaat overigens transparanter dan veel mensen denken. De overheid houdt bijvoorbeeld over een breed scala aan onderwerpen internetconsultaties, waar belangenbehartigers een bijdrage aan kunnen leveren. Taaie kost, maar meestal gewoon online te vinden.
Bij organisaties die goed lobbyen, gaan lobby en communicatie hand in hand. Communicatie kan helpen een onderwerp op de politieke en maatschappelijke agenda te zetten. Tijdens het lobbyen moet je de overheid de gelegenheid geven je belang te wegen, dan ben je meestal gebaat bij rust. Communicatie is weer aan zet als er resultaten te melden zijn. Uit de manier waarop lobbyorganisaties communiceren kun je vaak veel opmaken: staan er brandbrieven in de krant of bouwers op het Malieveld, dan is de lobby dus niet gelukt.
Wetenschappers vliegen de COVID19-discussie vooral aan via de media, bijvoorbeeld via interviews en opiniestukken. Helaas bereik je met alleen zulke communicatie-instrumenten in een verhit maatschappelijk debat geen consensus. Je dwingt de regering in de verdediging, waardoor het wegen van je inbreng eigenlijk al niet meer lukt. Bovendien loop je het risico ‘gekaapt’ te worden door clubs als Viruswaarzin, politieke populisten of zelfs Russische trollen (uit op destabilisatie van democratieën) – partijen die helemaal geen belang hebben bij een open debat op basis van feiten.
Met als resultaat niet een beter beleid – wat het doel was- maar diepere polarisatie, onrust, afkalvend draagvlak voor maatregelen en vaak ook nog aanvallen op je persoon.
De bijdrage van de wetenschap is in deze onzekere tijd cruciaal, maar communicatie alleen is niet genoeg. Het onderwerp op de agenda zetten is niet nodig, dat staat het al. De wetenschap moet leren lobbyen. Schud het gevoel af dat lobbyen ‘vies en vunzig’ is, zie het als een vorm van valorisatie – zo zou ook beloond moeten worden. Je hoeft het wiel niet uit te vinden, want er zijn bureaus en specialisten die kunnen helpen.
Uit eerdere ervaringen weet ik hoe welkom de stem van wetenschappers is in Den Haag, zowel bij ministeries als in de Tweede Kamers. Stop met die brandbrieven en ingezonden stukken. Ga lobbyen, wetenschappers. We need you on that wall.
Photo by Joshua Ness on Unsplash
